Como foi aquelo de marchar a Londres?

Estiven alí doce anos, dende 1966, e marchei porque quería traballar. A min enseñáranme algo de corte e confeción, pero aquelo non me gustaba nada de nada. Nada. Así que como a xente nova marchaba e emigraba, eu tamén o fixen, pero eu fíxeno a Londres. Era o Londres de mediados dos anos 60.

Como foi a aventura de marchar dende San Cosme de Barreiros ata alí?

Realmente eu fun porque me gustaba estudar. Un profesor que tiña daquela dixo que se quedaba me podía conseguir unha beca, pero vía que todos marchaban, e tamén o fixen.

E que atopou alí?

Pois vin un mundo moi, moi diferente, en todos os sentidos. Era como deitarte de noite e amencer cun sol radiante.

Non se atopou algo perdida no medio desa gran cidade e xusto nese momento histórico?

Claro, hai que pensar eu cheguei a Londres desde A Espiñeira. A viaxe máis longa que fixera fora a Ribadeo e marchei vivir en pleno centro de Londres.

Que lle pareceu?

Non me asuste, pero si que me sorprendín. Eu non sabía nada de inglés. Ó principio amañeime porque son decidida e entendíame ou facíame entender por sinais. Logo fun aprendendo algunha palabra, porque só sabía dicir «bos días» e «grazas» e pouco máis. Fun a clases nocturnas e fun aprendendo pouco a pouco, ata que acabei falando inglés sen problema.

En que traballaba?

O primeiro traballo que tiven foi nun hotel. Servía os almorzos, limpaba as habitacións… Un día chegou un cliente que era un aviador e eu estaba facéndolle a habitación. Quería decirlle «Excuse me», que é «descúlpeme», pero díxenlle «squeeze me», que é «abrázame», e o home quedou algo despistado, pero foime abrazar, ata que lle puxen as mans e xa non pasou nada, pero foi unha anécdota moi ilustrativa dos problemas co idioma. Tamén traballei de camareira. Pero o mellor é que aprendes a valerte por ti mesma. Ó final, podo dicir que marchei para alí chorando, pero tamén volvín chorando.

Era tan bohemio o Londres dos 60 como se di agora?

Era totalmente diferente a isto, que era como unha prisión. Todo me chamaba a atención, todo. Había todo tipo de xente, todo tipo de razas, todas as culturas… Todo convivindo con total normalidade. Aprendín moitísimo.

Por que se volveu?

Volvín porque eu sempre fun unha persoa moi apegada á familia, e miña nai sempre me estaba pedindo que volvese e, ó final, volvín.

A España que atopou xa non era a que deixara en 1966.

Non, non. España era xa moi diferente, moito máis moderna en todo. Notábase moitísimo o cambio, porque por exemplo cando marchei tiñas que ir á misa, con velo e tapada. Non podías ir en coche cun rapaz. Non podías facer nada. Cando volvín…, pois xa podías tomar un cubata, por exemplo.

Conducir
«Saquei o carné ós 20 anos e dixéronme se podía conducir en calquer parte do mundo»

Xubilación
«Retireime case por casualidade. Estiven esperando porque non estaba convencida»

E meteuse de taxista, unha profesión singular para unha muller daquela. Como o colleu?

O do taxi realmente non foi unha novidade para min, porque eu saquei o carné de conducir ós vinte anos en Londres. Aprendín no centro de Londres e cando saquei o carné dixéronme que ó saberfacelo alí, podía conducir en calquer parte do mundo, porque alí é complicadísimo. E a verdade é que conducir me gustaba moito.

E como chegou a coller o taxi en San Cosme?

Decidinme a coller a praza, aínda que ó principio fíxeno cun pouco de medo porque non sabía como ía ser a cousa, pero a realidade é que ó final sempre tiven xente para traballar e foime moi ben, nunca me faltou o traballo.

Non desconfiaba ó principio a xente ou se mostraba remisa por ser unha muller nun tempo no que non había taxistas que fosen mulleres por aquí?

Eu son botada para diante, así que en canto conseguín a praza, empecei a moverme. Xa me coñecía moita xente, pero ía por exemplo ó centro de saúde e repartía tarxetas entre a xente dicíndolles que tiña o taxi, e sempre me acolleron ben e me deron traballo.

E por que acabou por decidir xubilarse?

Foi case por casualidade. Vendín a praza de taxista e incluso estiven esperando a que a persoa á que lla vendera se volvese atrás porque non estaba totalmente convencida de retirarme. Eu disfrutaba traballando. Pasábao ben. Tiven
moito traballo, ás veces incluso tiven máis do que podía atender porque penso que a xente ía a gusto conmigo.

Agora que ten tempo libre, a que o adica?

Non paro un minuto. Sempre estou facendo cousas. Teño cans e encántanme. Ocúpome moito deles porque absorben moito tempo. Vou todos os días pasear con eles e camiño nove ou dez quilómetros porque os saco en tandas. Uns poden camiñar máis que outros e sácoos por grupos. Fanme moita compañía e estou encantada con eles.

«POLA NOITE, NO TAXI, POÑÍALLES AOS RAPACES MÚSICA DA SÚA E SEMPRE QUERÍAN VIR COMIGO»

A NOITE foi boa para os taxistas e a Minerva Bermúdez tocoulle un momento bo.

Tocoulle traballar nunha época na que había moita movida nocturna, por exemplo en Ribadeo. Usaba o seu taxi moita xente nova?

Moitísima. Eu traballando de noite pasábao chupi. Sempre me entendín ben coa xuventude. Eu leváballes a música que escoitaban. Procuraba enterarme do que escoitaban, comprábao e poñíallo para saír, e sempre querían vir
comigo.

As voltas tamén estarían máis animadas…

Para volver, fíxate como sería que eles preferían a que fixera eu unha viaxe e volvese e esperarme en vez de coller outro taxi porque querían ir co Taxi Minerva. Era moi divertido. Tamén levei moito turista, sobre todo no verán. E por certo, quedaban moi estranados de que unha taxista soubese inglés.